Αλόη Βέρα , γνωρίστε την καλλιέργεια της και πώς παρασκευάζεται το θαυματουργό ζελέ.

Tα πλεονεκτήματα της αλόης ((Aloe Vera), είναι γνωστά εδώ και 5.000 χρόνια. Στην αρχαιότητα, την αποκαλούσαν «Bότανο της Αθανασίας». Mία από τις πιο φημισμένες αναφορές που την αφορούν είναι αυτή του Xριστόφορου Kολόμβου, που έγραψε: «Tέσσερα φυτά είναι απαραίτητα για την υγεία του ανθρώπου: το σιτάρι, η άμπελος, η ελιά και η αλόη. Tο πρώτο τον τρέφει, το δεύτερο αναζωογονεί το πνεύμα του, το τρίτο τού χαρίζει αρμονία, το τέταρτο τον θεραπεύει». Tο 1959, ο Oργανισμός Tροφίμων και Φαρμάκων των HΠA (FDA) επικύρωσε και επίσημα τις σημαντικές ιδιότητες της αλόης, ανοίγοντας έτσι το δρόμο στην ευρύτερη χρήση και διάδοσή της.

H αλόη ανήκει στην οικογένεια των Liliaceae. To γένος αυτό περιλαμβάνει περισσότερα από 350 είδη, από τα οποία μόνο δύο είναι σημαντικά για

την καλλιέργεια της αλόης για θεραπευτική και κοσμητολογική χρήση. H Aloe Ferox Miller ευδοκιμεί στη Nότιο Aφρική και δίνει την «αλόη του Aκρωτηρίου» (Cap Αloe), ενώ η Aloe Vera, η μόνη με κίτρινα λουλούδια (Aloe Barbadensis Miller) από τις Δυτικές Iνδίες, δίνει το προϊόν το οποίο είναι γνωστό ως «αλόη των Barbados» (Curacao Aloe). Tα φύλλα της αλόης είναι χοντρά, χυμώδη και σαρκώδη και μπορούν να παρουσιάζουν μεγάλη διαφορά ως προς το μέγεθος (από 20 μέχρι 60 εκατοστά). Aπό το κέντρο του φυτού βγαίνει μια ταξιανθία λουλουδιών με ζωηρά χρώματα (συνήθως κόκκινο ή ροζ), ανάλογα με την ποικιλία του φυτού. H αλόη βέρα διακρίνεται για τις πολλές θεραπευτικές της ιδιότητες, οι οποίες ήταν γνωστές στους αρχαίους Aιγυπτίους, που την απεικόνιζαν στα ιερογλυφικά τους και τη χρησιμοποιούσαν για τη θεραπεία του καταρράκτη!

Όλα τα είδη της Αλόης συναντώνται σε θερμές χώρες. Στην Ελλάδα έχει εγκλιματισθεί και καλλιεργείται ως καλλωπιστικό φυτό. (aloe vera).

Φαινολογικά Χαρακτηριστικά

Υπάρχουν περί τα 300 είδη αλόης, αλλά το πλέον γνωστό και διαδεδομένο είναι το είδος Aloe Barbadensis Miller, και έπαιτε η Aloe Arborescence.

Άλλα είδη Αλόης είναι: A. Vulgaris, A. Ferox, A. Perry, τα οποία καλλιεργούνται στο νησί Socotra-Zanzibar ήδη από τον 5 αιώνα π.χ αλλά, τα είδη αυτά χρησιμοποιούνται λιγότερο λόγω μεγαλύτερης περιεκτικότητας και κατεπέκταση τοξικότητας των φύλλων τους.

Εξωτερικά το φυτό αυτό μοιάζει με κάκτο, αλλά ανήκει στην οικογένεια των κρινοειδών (Liliacaeae). Είναι δηλαδή πολύ-cactus. Τα τελευταία χρόνια, όμως, οι επιστήμονες το κατατάσσουν σε ειδική κατηγορία, την οικογένεια Aloaceae. Κατά την ανθοφορία του γίνεται εμφανής η συγγένεια του με φυτά όπως το κρεμμύδι, το σκόρδο, και το σπαράγγι.

Tο ώριμο φυτό θα αναπτυχθεί σε ύψος μέχρι 7,5 μέτρα. Τη συναντάμε σε σχετικά θερμές περιοχές της γης, υπάρχει δε σε αφθονία και στην Ελλάδα Μπορεί να αναπτυχθεί σε οποιαδήποτε περιοχή της Αμερικής, αλλά ως αυτοφυές φυτό φύεται στη Φλόριντα και πρωταρχικά στις ακτές της Λουιζιάνα της Αλαμπάμα, του Μισισιπή, στη Τζώρζια, στη Βόρεια και Νότια Καρολίνα. Τα άνθη της Aloe Vera έχουν χρώμα από ανοιχτό πράσινο έως κόκκινο, ενώ μπορούν να πάρουν και αποχρώσεις που κυμαίνονται από κίτρινο έως και πορτοκαλί. Το χρώμα των φύλλων της, μπορεί να ποικίλλει από ένα ελαφρύ πράσινο όταν είναι μικρό το φυτό και αλλάζει σε ένα βαθύτερο πράσινο όταν γίνεται ώριμη. Το σχήμα των φύλλων της είναι πλατύ και λογχοειδές. Αυτά έχουν αγκάθια και από τις δύο πλευρές με σκληρό εξωτερικό φλοιό, ενώ στο εσωτερικό του φλοιού, κεντρικά εμπεριέχεται ένα υγρό τζέλ, το οποίο το καθιστά ικανό να ευημερεί σε περιοχές με μέτριες ή χαμηλές βροχοπτώσεις. Αυτό το υγρό τζέλ συμβάλλει στην αποθήκευση νερού και θρεπτικών συστατικών για περιόδους ξηρασίας, όπως αντίστοιχα ο κάκτος. Αυτά τα θρεπτικά συστατικά είναι που κάνουν το φυτό περιζήτητο.

Το φύλλο της Αλόης αποτελείται από τέσσερα στρώματα:

- Το φλοιό

- Τον υποφλοιώδη χιτώνα (sap)

- Το στρώμα της κόλλας (latex)

- Το παρέγχυμα (πολφός)

Ο φλοιός είναι λεπτός, με πράσινο χρώμα και καλύπτει όλη την επιφάνεια του φύλλου. Καλύπτεται από μία σειρά πλατιών επιδερμοειδών κυττάρων ενώ κάτω από την επιδερμίδα βρίσκονται δέκα περίπου σειρές κυβοειδών κυττάρων. Ο φλοιός περιέχει τα φωτοσυνθετικά στοιχεία και εκεί συντίθενται όλα τα φυσικά θρεπτικά συστατικά που βρίσκονται στην Αλόη.

Ο υποφλοιώδης χιτώνας (sap) αποτελείται από περιοδικές ινώδεις δεσμιδωτές προεκβολές που διατρέχουν όλο το μήκος του φύλλου και από γιγαντιαία επιμηκυμένα κύτταρα που προβάλλουν προς το κέντρο. Έχει κίτρινο χρώμα, που αποκαλείται και «κίτρινο αίμα». Έχει ιδιαίτερα πικρή γεύση και φαίνεται να προστατεύει το φυτό από ζώα και έντομα. Αυτό είναι το υγρό που τρέχει όταν κοπεί το φύλλο της Αλόης. Το στρώμα της κόλλας (latex) είναι πλούσιο σε μεγαλομοριακά σάκχαρα, γνωστά σαν πολυσακχαρίτες, συμπεριλαμβανομένου και του περίφημου acemannan. Δεν έχει στέλεχος. Έχει φύλλα παχιά, χωρίς μίσχο που βγαίνουν κυλινδρικά απευθείας από τη βάση και είναι οδοντωτά.

Τρόπος παραγωγής

Η Aloe Vera καλλιεργείται σε χώρες με τροπικό και ημιτροπικό κλίμα, όπως οι Ινδίες, η Κίνα, χώρες της Λατινικής Αμερικής, τα νησιά Barbados, η Τζαμάικα, η Αρούμπα, κάποιες περιοχές του Μεξικού, η Νότιος Αφρική, η Αίγυπτος και τελευταία η Ταιβάν και η Νότιος Κορέα. Στις Ηνωμένες Πολιτείες οι μεγαλύτερες φυτείες υπάρχουν στην κοιλάδα του Rio Grande στο Τέξας ενώ καλλιεργείται ακόμα στην κεντρική και νότια Φλόριντα. Τα παραπάνω, όμως, δεν αποκλείουν την καλλιέργειά της και σε χώρες με μεσογειακό κλίμα, όπως είναι η Ελλάδα. Η καλύτερη εποχή για το φύτεμα της είναι μεταξύ Απριλίου και Αυγούστου. Στις φυτείες η aloe Vera φυτεύεται σε σειρές. Ανάμεσα σε κάθε σειρά και πριν το φύτεμα υπάρχει ήδη αρδευτικό κανάλι ενώ το έδαφος οργώνεται και λιπαίνεται. Η φυτεία είναι δυνατόν να δώσει ικανοποιητική ποσότητα aloe Vera από το πρώτο κιόλας έτος. Αυτό βέβαια εξαρτάται και από το μέγεθος των φυτών που θα φυτευτούν.

Το να παράγει κανείς Αλόη Βέρα είναι μια εντατική και κουραστική διαδικασία. Το μεγαλύτερο μέρος της σποράς, της συγκομιδής και της επεξεργασίας γίνεται χειρονακτικά. Κάθε φυτό Αλόης Βέρα ξεκινά σαν βλαστάρι που χωρίζεται από τη ρίζα ενός ώριμου φυτού και μεταφυτεύεται για να γίνει ένα νέο αυτόνομο φυτό. Μετά από 2 ολόκληρα χρόνια προσεκτικής καλλιέργειας τα εξωτερικά φύλλα του νέου φυτού είναι έτοιμα για συγκομιδή. Τότε τα ώριμα φύλλα κόβονται προσεκτικά με το χέρι. Οι εργάτες κάνουν μία μικρή τομή στη βάση τους και τα αφαιρούν προσεκτικά για να μην καταστρέψουν τα νεώτερα φύλλα. Τα φυτά Αλόης Βέρα παραμένουν παραγωγικά για 3 με 4 χρόνια αφού ωριμάσουν, παράγοντας το καθένα πάνω από 50 φύλλα στη διάρκεια της ζωής του.

Απαιτήσεις της Καλλιέργειας

Η αλόη μπορεί να φυτρώσει και να αναπτυχθεί και σε πετρώδη και ξηρά εδάφη. Η καλλιέργειά της συνίσταται σε εδάφη που αποστραγγίζονται εύκολα, είτε απευθείας στη γη είτε σε γλάστες, γιατί προέρχεται από ημιερημικά κλίματα. Το καλύτερο έδαφος για την καλλιέργεια της αλόης είναι αυτό με ελαφρώς αλκαλικό PH. Αν το έδαφος είναι πολύ όξινο π.χ. με PH=8 η ανάπτυξη του φυτού θα είναι περιορισμένη και αργή. Σύμμαχοι του φυτού είναι ο ήλιος και το εύκρατο κλίμα ενώ δεν αντέχει στις χαμηλές θερμοκρασίες και την υπερβολική υγρασία. Όταν το φυτό έχει πολύ ήλιο και λίγο νερό, το χρώμα του είναι καφετί, ενώ όταν έχει λίγο ήλιο είναι καθαρό πράσινο. Σε περιοχές με μεγάλη ξηρασία συνιστάται η χρήση του κατάλληλου συστήματος ποτίσματος. Επίσης συνιστάται η προστασία από ρεύματα του αέρα που θα μπορούσαν να σπάσουν τα βλαστάρια του φυτού. Η αλόη γενικά αντέχει στις υψηλές θερμοκρασίες του καλοκαιριού, αν και ενδέχεται να επιβραδύνουν ελαφρά την ανάπτυξή της αν παραμένουν συνέχεια αυξημένες. Πρόκειται για φυτό με μεγάλη ικανόητα προσαρμογής γι’ αυτό και το συναντάμε σε διάφορα μήκη και πλάτη της γης.

Σύμφωνα με το Διεθνές Επιστημονικό Συμβούλιο της Αλόης (IASC) η καλλιέργεια και η καλύτερη ανάπτυξη του φυτού πετυχαίνεται στις περιοχές της Γης που βρίσκονται στη ζώνη μεταξύ 15 μοίρες βόρεια και νότια του ισημερινού. Η ιδανική θερμοκρασία για τη σωστή ανάπτυξη και εξέλιξη του φυτού είναι μεταξύ 20 και 25 βαθμούς Κελσίου ενώ πρέπει να αποφεύγονται οι πολύ απότομες αλλαγές στις θερμοκρασίες μεταξύ μέρας και νύχτας. Όσο λιγότερες είναι οι βροχοπτώσεις τόσο πιο αργή είναι η ανάπτυξή της. Τα κλίματα στα οποία μπορεί να αναπτυχθεί κυμαίνονται από τα εύκρατα ως τα τροπικά. Γι’ αυτό σε περιοχές που η θερμοκρασία πέφτει στο μηδέν ή πιο κάτω, πρέπει να καλλιεργείται σε εσωτερικούς χώρους. Τότε προτιμά το φιλτραρισμένο και λαμπερό φως με προσανατολισμό προς το νότο ή την ανατολή.

Μετασυλλεκτική Διαχείριση

Ειδικότερα τα στάδια κατεργασίας της Αloe Vera είναι τα εξής:

1. Συλλέγονται τα φύλλα της Αλόης , ηλικίας περίπου 24-30 μηνών.

2. Τα φύλλα κρέμονται σε κατακόρυφη θέση, προκειμένου να στάξουν τα προϊόντα Ανθρακινώνες. Τα προϊόντα αυτά έχουν πολύ ισχυρή καθαρτική δράση, γι’ αυτό η περιεκτικότητά τους στον πόσιμο χυμό Αλόης πρέπει να είναι πολύ μικρή.

3. Τα φύλλα ξεπλένονται με καθαρό πόσιμο νερό.

4. Ακολουθεί στέγνωμα με εμφύσηση αέρα.

5. Τα φύλλα μετακινούνται σε αποστειρωμένη περιοχή για επεξεργασία.

6. Κόβονται οι πάνω και κάτω άκρες των φύλλων.

7. Τα φύλλα συμπιέζονται και εξάγεται το ζελέ.

8. Το ζελέ ανακατεύεται για ομογενοποίηση.

9. Το ζελέ φιλτράρεται σε τρία στάδια: χονδρό, μεσαίο και λεπτό.

10. Το ζελέ παστεριώνεται για 2-3 λεπτά στους 50 με 55 βαθμούς Κελσίου και ψύχεται απότομα στους -3 έως -5 βαθμούς.

11. Το αποστειρωμένο ζελέ τοποθετείται σε βαρέλια των 25 ή 50 κιλών.

12. Ο κενός χώρος πάνω από τη επιφάνεια του ζελέ συμπληρώνεται με υγρό άζωτο.

13. Τα βαρέλια σφραγίζονται αεροστεγώς.

14. Τα βαρέλια αποθηκεύονται σε καταψύκτες σε θερμοκρασία -15 έως-25 βαθμούς κελσίου.

15. Τα βαρέλια τοποθετούνται σε ψυγεία-containers και αναχωρούν με κατεύθυνση τον τελικό τους προορισμό.

Με το τέλος της συγκομιδής, γίνεται προσπάθεια να αρχίσει η επεξεργασία των φύλλων την ίδια μέρα. Αυτό όμως δεν είναι πάντοτε εφικτό και κάποιο μέρος των φύλλων παραμένει υποχρεωτικά για την επόμενη μέρα. Τα φύλλα είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα και δεν μπορούν να διατηρηθούν παρά μόνο για 1 με 2 μέρες και αυτό τους κρύους μήνες του έτους. Στο ψυγείο είναι δυνατόν να διατηρηθούν για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, περίπου μία εβδομάδα. Όταν ένα φύλλο Αλόης αποκόπτεται από το φυτό, το καθαρό ζελέ που έχει μέσα του γίνεται ευπρόσβλητο στις επιδράσεις του αέρα και της οξείδωσης. Αν μείνει εκτεθειμένο, το ζελέ αρχίζει να σκουραίνει και να χάνει τη δραστικότητά του.

Οι ρυμούλκες φορτώνονται στο χωράφι και μεταφέρονται γρήγορα στο εργοστάσιο. Τα φύλλα υποβάλλονται σε μία διαδικασία εξονυχιστικού μηχανισμού και πλένονται πολλές φορές με τρεχούμενο δροσερό νερό κει μετά ακολουθεί ένα πλύσιμο υψηλής πίεσης κατά της διάρκεια του οποίου όλα τα υπολείμματα απομακρύνονται. Στη συνέχεια, κάθε φύλλο επιθεωρείται για τυχόν ελαττώματα ενώ τα άνω και κάτω μέρη αποκόπτονται πριν από ένα τελικό πλύσιμο που προετοιμάζει την εξαγωγή του ζελέ.

Αφού το αγνό ζελέ αλόης έχει εξαχθεί από φύλλο, συλλέγεται σε ατσάλινα δοχεία και μετά φιλτράρεται για να απομακρυνθούν όλα τα ανεπιθύμητα υπολείμματα του φλοιού και πολτού. Και επειδή το καθαρό ζελέ αλόης χαλάει γρήγορα όταν απομακρυνθεί από το φλοιό, υποβάλλεται άμεσα σε μία πατενταρισμένη διαδικασία σταθεροποίησης η οποία το προστατεύει από την οξείδωση και κυριολεκτικά σφραγίζει τη φυσική του δραστικότητα και αξία. Μετά τη σταθεροποίηση το ζελέ υποβάλλεται σε εκτεταμένες εργαστηριακές δοκιμές και αναλύσεις, για να διασφαλιστεί η αγνότητα και η πυκνότητά του. Όταν το ζελέ αλόης έχει δοκιμαστεί και ελεγχθεί μεταφέρεται από τα εργοστάσια επεξεργασίας με αεροστεγείς δεξαμενές ή βυτιοφόρα στο εργοστάσιο παραγωγής.

Πηγή: e-geoponoi.gr